Đồng chí Đại tá Đào Duy Nhất (Bí danh: Phúc Hồng) sinh ngày 17/01/1930 tại thôn Khuôn Liều, xã Đức Lương, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên nhưng quê hương Phú Cát lại là nơi sinh sống của ông và gia đình gồm 4 thế hệ.
Đồng chí Đại tá Đào Duy Nhất (ảnh chụp năm 2024)
Cuộc đời và sự nghiệp của ông gắn liền với tiến trình cách mạng của Đảng ta từ những ngày trước khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 đến khi đất nước thống nhất trọn vẹn, và quá trình bảo vệ biên giới đất nước ta.
Ông tham gia cách mạng từ ngày 10/02/1945 làm liên lạc chạy công văn cho Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân cho đến tháng 6 năm 1946 tại các căn cứ huyện Sơn Dương và Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên. Tại đây, ông làm Bí thư Đoàn thanh niên cứu quốc xã Tân Tiến (nay là xã Đức Lương, huyện Đại Từ) và ủy viên thường trực UBMT Việt Minh xã. Từ tháng 7 năm 1946 đến tháng 3 năm 1948 ông công tác tại ban giao thông khu ủy khu Việt Bắc.
Ngày mồng 10 tháng 4 năm 1948, ông chính thức nhập ngũ và từ tháng 4 năm 1948 đến tháng 9 năm 1950 ông làm Trợ lý ban quân lực tỉnh đội Thái Nguyên. Từ tháng 10 năm 1950 đến tháng 2 năm 1952 ông là Học viên trường Sỹ quan lục quân khóa 7, tại tinh Vân Nam, Trung Quốc.
Tháng 3 năm 1952 đến tháng 4 năm 1962 ông giữ các chức vụ Trung đội trưởng đến chính trị viên Đại đội 23, tiểu đoàn 346, Trung đoàn 57, đại đoàn 304. Cấp bậc hàm Thượng uý, Bí thư chi bộ tiểu đoàn. Đồng chí Đào Duy Nhất đã trực tiếp chỉ huy chiến đấu và lập thành tích lớn, góp phần tạo nên chiến dịch Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu của dân tộc ta.
Bài báo viết về đồng chí Đào Duy Nhất năm 2015
Tháng 5 năm 1962 đến tháng 6 năm 1967 ông giữ các chức vụ: Chính trị viên tiểu đoàn 2, Trung đoàn 9, Sư đoàn 304 đến Chính ủy trung đoàn với cấp bậc đại úy đến trung tá, Bí thư Đảng ủy tiểu đoàn đến bí thư Đảng ủy Trung đoàn, Đảng ủy viên Sư đoàn 304, Quân đoàn 2.
Tháng 5 năm 1975 đến tháng 8 năm 1978 ông giữ vai trò Chủ nhiệm chính trị Sư đoàn 3, quân khu 7.
Tháng 9 năm 1978 đến tháng 10 năm 1979 ông là Phó Chính ủy Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Thái Nguyên, cấp bậc trung tá, ủy viên Ban thường vụ Đảng ủy quân sự tỉnh.
Tháng 11 năm 1979 đến tháng 12 năm 1981 ông là học viên học viện chính trị quân sự cao cấp thuộc Bộ quốc phòng, quân hàm Thượng tá.
Tháng 01 năm 1981 đến tháng 4 năm 1983 ông là Chính uỷ, bí thư Đảng ủy Sư đoàn 431, Quân khu I, Quân hàm thượng tá đến đại tá.
Tháng 5 năm 1983 đến tháng 11 năm 1989 ông giữ chức vụ Chủ nhiệm chính trị đến phó Cục trưởng về chính trị, Bí thư Đảng ủy cục hậu cần, QK 1, cấp bậc quân hàm đại tá.
Tháng 12 năm 1989, ông được Nhà nước cho nghỉ hưu, trở về sinh sống tại phường Tân Thịnh thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.
Đến tháng 3 năm 1991, gia đình ông chuyển về cư trú tại quê vợ của ông là xã Phú Cát, huyện Quốc Oai, tỉnh Hà Tây (nay Hà Nội).
Tại xã Phú Cát, ông tiếp tục cống hiến cho địa phương đến năm 2008 với các vai trò là Phó chủ tịch hội người cao tuổi xã, Phó chủ tịch UBMT Tổ quốc xã Phú Cát và ủy viên Ban chấp hành Hội làm vườn tỉnh Hà Tây.
Những năm tháng nghỉ hưu tại xã Phú Cát, tuy tuổi đã cao, sức đã yếu nhưng ông vẫn vô cùng minh mẫn, luôn là tấm gương mẫu mực về đạo đức, lối sống cho con cháu trong gia đình, dòng họ nói riêng và cán bộ nhân dân xã Phú Cát nói chung.
Cán bộ lãnh đạo huyện Quốc Oai và xã Phú Cát đến thăm đồng chí Đào Duy Nhất nhân dịp kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ
Vào hồi 8 giờ 45 phút ngày 24/02/2025 (tức ngày 27/01 năm Ất Tỵ), tại tư gia, đại tá Đào Duy Nhất trút hơi thở cuối cùng. Người lính cụ Hồ ấy đã kiên cường đấu tranh với tử thần từng giây từng phút trong thời gian dài lâm bệnh. Đồng chí hưởng thượng thọ 97 tuổi, gia đình tổ chức lễ tang và an táng ông tại xã Phú Cát bên cạnh người vợ thân yêu của ông.
Huyện ủy Quốc Oai đã thành lập Ban tổ chức Lễ tang đồng chí Đào Duy Nhất do đồng chí Đàm Công Lợi – Phó bí thư Thường trực, Chủ tịch HĐND huyện làm trưởng ban.
Sự ra đi của đại tá Đào Duy Nhất – Cán bộ Tiền khởi nghĩa là sự mất mát vô cùng to lớn không chỉ đối với gia đình, dòng họ, quê hương xã Đức Lương huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên của ông, đối với nơi sinh sống thuộc xã Phú Cát, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội; mà còn là sự tổn thất không nhỏ đối với sự nghiệp cách mạng của đất nước ta.
Cuộc đời đồng chí như lời tự sự khi trao đổi với các cơ quan báo chí cách đây hàng chục năm: "Trọn nghĩa với Đảng, vẹn tình với nhân dân; tận tâm với đồng chí, đồng đội phát huy và giữ vững được: Đức, Thiện, Tâm của ông cha. Sống, làm được việc có ích cho Đảng, cho Nước, cho dân và vun đắp được hạnh Phúc cho gia đình đến khi chết dù chỉ có hai bàn tay không, vẫn nở nụ cười sung sướng tuyệt vời"./.